డా. గన్నవరపునరసింహమూర్తి .
ఆటాలమ్మ ( Chicken pox, Varicella ) ; మేఖలిక విసర్పిణి (Shingles , Herpesక Zoster ) వ్యాధులు ఆటాలమ్మ విషజీవాంశము ( Varicella Zoster Virus - VZV ) వలన కలుగుతాయి. VZV హెర్పీస్ కుటుంబపు వైరసులలో ఒకటి.
హెర్పీస్ వైరసులు DNA వైరసులు. ఈ వైరసులు రెండు పోగుల డీ ఆక్సీరైబోన్యూక్లియక్ ఏసిడ్ జన్యుసముదాయమును కలిగి ఉంటాయి. ఆ జన్యుసముదాయము వింశతి ( ఇరువది ) ఫలకాకారములో నున్న మాంసకృత్త్తు పెంకులో ( Icosahedral capsid ) యిమిడి ఉంటుంది. ఇవి కణములకు సోకి ఆ కణములలోనికి చొచ్చుకొన్నపుడు ఆ కణముల న్యూక్లియస్ లలోవిషాంశ డి ఎన్ ఎ లు ఉత్పత్తయి కణద్రవ్యము లోనికి విడుదలయి ఆ విషజీవాంశములు ( Viruses ) సంఖ్యాపరముగా వృద్ధి
చెందుతాయి.
చెందుతాయి.
ఆటాలమ్మ ( Varicella , or Chickenpox ) :
చాలా మందికి చిన్నతనములోనే ఆటాలమ్మ సోకి ఉంటుంది. నవతరములో వారికి ఆటాలమ్మ టీకాలు వేయుట వలన సుమారు డెబ్బది శాతపు పిల్లలకు వ్యాధినిరోధక శక్తి పెరిగి ఆటాలమ్మ సోకదు. అందు వలన వ్యాధి అరుదయే అవకాశ మున్నది.
ఆటాలమ్మను కలిగించే వి.జి. ( VZV ) వైరసులు గాలి ద్వారా వ్యాప్తి చెందుతాయి. వ్యాధి ఉన్నవారు తుమ్ములు , దగ్గులతో లాలాజల తుంపరులతో విషజీవాంశములను వెదజల్లుతారు. వైరసులున్న గాలిని పీల్చుట వలన గాని, లేక చర్మ విస్ఫోటపు పొక్కులను తాకుట వలన గాని వైరసు సోకుతుంది. అగ్గిచప్పి
( మేఖలిక విసర్పిణి , Herpes Zoster , Shingles ) పొక్కులను తాకుట వలన కూడా వ్యాధినిరోధక శక్తి లేని వారికి ఆటాలమ్మ సోకవచ్చును.
( మేఖలిక విసర్పిణి , Herpes Zoster , Shingles ) పొక్కులను తాకుట వలన కూడా వ్యాధినిరోధక శక్తి లేని వారికి ఆటాలమ్మ సోకవచ్చును.
ఆటాలమ్మ వైరసు శరీరములో ప్రవేశించాక 10 నుంచి 21 దినముల వఱకు వ్యాధి లక్షణములు పొడచూపవు. ఈ అంతర్గతస్థితి కాలములో ( Incubation Period ) వైరసులు వృద్ధి చెందుతుంటాయి. ప్రారంభదశలో చిన్న పిల్లలలో ఏ లక్షణాలు కనిపించక పోవచ్చును. తరుణవయస్కులలోను , పెద్దవారిలోను , నలత ( malaise ) , వికారము ( Nausea ) , ఒళ్ళు నొప్పులు , తలనొప్పి , జ్వరము , ముక్కు కారుట వంటి లక్షణములు కనిపించవచ్చును.
ఆపై విస్ఫోటము ( Rash ) పొడచూపుతుంది. తొలుత చిన్న చిన్న ఎఱ్ఱటి మచ్చలు అచ్చటచ్చట కనిపిస్తాయి. ఈ మచ్చలు విరివయి , పొక్కులుగాను తరువాత దినములలో నీటి పొక్కులు గాను , ఆపై చీముపొక్కులుగాను పరిణామము చెందుతాయి. తరువాత దినములలో పొక్కులు మాడి, పెచ్చులు కట్టి
ఆ పెచ్చులు రాలిపోతాయి. ఈ పొక్కులు పరంపరలుగా వచ్చుట వలన ఒకే సమయములో వివిధ దశల స్ఫోటకములు కనిపిస్తాయి. ఈ విస్ఫోటము వలన దుఱద కలుగ వచ్చును. నొప్పి కలుగదు.
ఆ పెచ్చులు రాలిపోతాయి. ఈ పొక్కులు పరంపరలుగా వచ్చుట వలన ఒకే సమయములో వివిధ దశల స్ఫోటకములు కనిపిస్తాయి. ఈ విస్ఫోటము వలన దుఱద కలుగ వచ్చును. నొప్పి కలుగదు.
ఆటాలమ్మలో విస్ఫోటములు ఛాతిపైన, వీపు పైన , ఉదరము పైనా, తల, చేతులు, ముంజేతులు, తొడలు , కాళ్ళ పైనా కనిపిస్తుంది.
విస్ఫోటము కనిపించుటకు రెండు దినములు ముందు నుంచి వ్యాధిగ్రస్థులు వైరసులను తుమ్ము దగ్గుల ద్వారా వ్యాపింప జేస్తారు. పొక్కులు పూర్తిగా మాడి పెచ్చులు కట్టే వఱకు ( సుమారు నాలుగైదు దినములు ) వీరు ఆటాలమ్మను వ్యాపించగలరు.
సాధారణముగా ఆటాలమ్మ రెండు వారములలో తగ్గిపోతుంది. వయోజనులలో జ్వరము , విరివిగా విస్ఫోటము కలిగి వ్యాధి ఎక్కువ దినాలుండవచ్చును. వయోజనులలోను, వ్యాధి నిరోధక శక్తి తగ్గిన వారిలోను ఊపిరితిత్తుల తాపము ( Pneumonitis ) కలుగ వచ్చును.
గర్భిణీ స్త్రీలలో వ్యాధి తీవ్రత హెచ్చుగా ఉండవచ్చును. గర్భిణీ స్త్రీలకు వ్యాధి కలిగి పిండమునకు వ్యాధి సోకిన గర్భస్థశిశువు పెరుగుదలకు, అవయవ పరిణామమునకు అవరోధము కలిగి పుట్టుకతో
కొన్ని వ్యాధులు ( Congenital diseases) కలుగవచ్చును.
కొన్ని వ్యాధులు ( Congenital diseases) కలుగవచ్చును.
సాధారణముగా ఆటాలమ్మ ప్రమాదకరము కాదు గాని , వ్యాధినిరోధక శక్తి తగ్గిన వారిలో , వ్యాధి తీవ్రతరమయి చాలా అరుదుగా ( 50 వేల మంది వ్యాధిగ్రస్థులలో ఒకఱికి ) మరణము సంభవిస్తుంది.
పరీక్షలు :
వ్యాధిలక్షణములు, విస్ఫోటపు లక్షణములు, సమాజములో వ్యాధి ప్రాబల్యము బట్టి వైద్యులు
వ్యాధి నిర్ణయమును చేయగలరు. రక్తములో VZV కి ప్రతిరక్షకముల పరీక్ష చేసి సత్వర IgM ప్రతిరక్షకములను కనిపెట్టిన వ్యాధి నిర్ణయమైనట్లే . IgG ప్రతిరక్షకములు దీర్ఘకాలమునవి . అవి వ్యాధినిరోధకశక్తిని సూచిస్తాయి. పొక్కుల నుంచి సేకరించిన రసిని గాజుపలకపై పొరగా నెరిపి Tzanck వర్ణకముతో సూక్ష్మదర్శిని క్రింద పరీక్షించి వ్యాధిని నిర్ణయించవచ్చును. పొక్కుల రసినుంచి డి ఏన్ ఎ గుణకార చర్యతో ( DNA Polymerase chain reaction ) వైరస్ లను గుర్తించవచ్చును.
వ్యాధి నిర్ణయమును చేయగలరు. రక్తములో VZV కి ప్రతిరక్షకముల పరీక్ష చేసి సత్వర IgM ప్రతిరక్షకములను కనిపెట్టిన వ్యాధి నిర్ణయమైనట్లే . IgG ప్రతిరక్షకములు దీర్ఘకాలమునవి . అవి వ్యాధినిరోధకశక్తిని సూచిస్తాయి. పొక్కుల నుంచి సేకరించిన రసిని గాజుపలకపై పొరగా నెరిపి Tzanck వర్ణకముతో సూక్ష్మదర్శిని క్రింద పరీక్షించి వ్యాధిని నిర్ణయించవచ్చును. పొక్కుల రసినుంచి డి ఏన్ ఎ గుణకార చర్యతో ( DNA Polymerase chain reaction ) వైరస్ లను గుర్తించవచ్చును.
చికిత్స :
చాలా మందికి జ్వరము , వంట్లో నలత తగ్గించుటకు పారసిటమాల్, లేక ఎసిటెమైనోఫెన్లను వాడ వచ్చు. దురద ఎక్కువగా ఉంటే డైఫెన్ హైడ్రొమెన్ వంటి హిష్టమిన్ అవరోధకములను వాడవచ్చు.
పొక్కులను ప్రతిదినము గోరువెచ్చని నీటితో శుభ్రపరచి జింక్ ఆక్సైడు గల లేపనములను పూయవచ్చును.
పిల్లలలో ఎసైక్లొవీర్ ( Acyclovir ) వంటి విషజీవాంశ పత్యౌషధములు ( Antiviral medicines ) వ్యాధిపై ఫలితములను చూపవు. అందువలన ఒక మాసముపైన , 12 సంవత్సరములలోన వయస్సున్న వారికి వైరసు నదుపులో పెట్టు మందులను వాడరు.
పొక్కులను ప్రతిదినము గోరువెచ్చని నీటితో శుభ్రపరచి జింక్ ఆక్సైడు గల లేపనములను పూయవచ్చును.
పిల్లలలో ఎసైక్లొవీర్ ( Acyclovir ) వంటి విషజీవాంశ పత్యౌషధములు ( Antiviral medicines ) వ్యాధిపై ఫలితములను చూపవు. అందువలన ఒక మాసముపైన , 12 సంవత్సరములలోన వయస్సున్న వారికి వైరసు నదుపులో పెట్టు మందులను వాడరు.
వయోజనులలో వ్యాధి పొడచూపిన 48 గంటలలోపల వాడే ఎసైక్లొవీర్, వాల్ సైక్లొవీర్ వంటి మందులు వ్యాధి త్వరితముగా తగ్గుట కుపయోగపడుతాయి. గర్భిణీ స్త్రీలు, వ్యాధినిరోధక శక్తి కొఱవడినవారికి యీ మందులను త్వరగా మొదలుపెట్టుట మంచిది. వ్యాధి తీవ్రముగా నున్నవారికి , యితర చిక్కులు, సమస్యలు కలిగినవారికి ప్రతిరక్షకముల గ్లాబ్యులిన్ ( Varicella Zoster Immune Globulin - VZIG ను వాడుతారు.
వ్యాధినిరోధము : పిల్లలకు ఆటాలమ్మ టీకాలు వేయుట వలన అధిక సంఖ్యలో ( 80 శాతము మందిలో ) వ్యాధిని నిరోధించగలము. వ్యాధిగ్రస్థులను మిగిలిన వారికి దూరముగా నుంచుట వలన వ్యాధి వ్యాప్తిని అరికట్టగలము.
అగ్గిచప్పి , మేఖలిక విసర్పిణి ( Shingles, Herpes Zoster ) :
మేఖలిక విసర్పిణి, అగ్గిచప్పి సాధారణముగా పెద్దవారిలోను, వ్యాధి నిరోధకశక్తి కొఱవడినవారిలోను కనిపిస్తుంది. పిల్లలలోను తరుణవయస్కులలోను అరుదుగా కనిపిస్తుంది. అదివఱకు ఆటాలమ్మ కలిగిన వారిలో ఆ విషజీవాంశములు ( Viruses) శరీర రక్షకయంత్రాంగముచే తొలగించబడినా , కొన్ని
చర్మము నుంచి జ్ఞాననాడుల ద్వారా నాడీకణముల లోనికి ప్రవేశించి వానిలో నిద్రాణమై మసలవచ్చు.
వెన్నుపాము నుంచి వెలువడు నాడులకు పూర్వమూలము ( ముందఱ ఉండు anterior nerve root) , పరమూలము ( వెనుక నుండు posterior nerve root ) లుంటాయి. పూర్వమూలములో చలన నాడుల పోగు లుంటాయి. పరమూలముములలో జ్ఞాననాడుల పోగు లుంటాయి. పరమూలములలో నాడీకణములతో నాడీగ్రంథులు ( nerve root ganglions ) ఉంటాయి. ఆటాలమ్మ మేఖలిక విసర్పిణి విషజీవాంశములు ( Varicella Zoster Viruses ) యీ నాడీగ్రంథుల నాడీకణములలోను , ముఖ చర్మమునుంచి స్పర్శాది జ్ఞానములను సేకరించు త్రిశాఖనాడీ గ్రంథి ( Trigeminal nerve ganglion ) లోను నిక్షిప్తమై ఉండగలవు. శరీర వ్యాధి నిరోధకశక్తి వయస్సువలన , యితర వ్యాధుల వలన , ఔషధముల వలన, కర్కటవ్రణముల వలన తగ్గినపుడు , యీ విషాంశములు చైతన్యవంతమయి నాడీ కణములలో వృద్ధిచెందినచో అవి నాడీతంతువుల ద్వారా చర్మమునకు చేరి చర్మములో తాపమును కలిగించి మేఖలిక విసర్పిణిని ( అగ్గిచప్పి , Shingles , Herpes Zoster ) కలుగ జేస్తాయి.
చర్మము నుంచి జ్ఞాననాడుల ద్వారా నాడీకణముల లోనికి ప్రవేశించి వానిలో నిద్రాణమై మసలవచ్చు.
వెన్నుపాము నుంచి వెలువడు నాడులకు పూర్వమూలము ( ముందఱ ఉండు anterior nerve root) , పరమూలము ( వెనుక నుండు posterior nerve root ) లుంటాయి. పూర్వమూలములో చలన నాడుల పోగు లుంటాయి. పరమూలముములలో జ్ఞాననాడుల పోగు లుంటాయి. పరమూలములలో నాడీకణములతో నాడీగ్రంథులు ( nerve root ganglions ) ఉంటాయి. ఆటాలమ్మ మేఖలిక విసర్పిణి విషజీవాంశములు ( Varicella Zoster Viruses ) యీ నాడీగ్రంథుల నాడీకణములలోను , ముఖ చర్మమునుంచి స్పర్శాది జ్ఞానములను సేకరించు త్రిశాఖనాడీ గ్రంథి ( Trigeminal nerve ganglion ) లోను నిక్షిప్తమై ఉండగలవు. శరీర వ్యాధి నిరోధకశక్తి వయస్సువలన , యితర వ్యాధుల వలన , ఔషధముల వలన, కర్కటవ్రణముల వలన తగ్గినపుడు , యీ విషాంశములు చైతన్యవంతమయి నాడీ కణములలో వృద్ధిచెందినచో అవి నాడీతంతువుల ద్వారా చర్మమునకు చేరి చర్మములో తాపమును కలిగించి మేఖలిక విసర్పిణిని ( అగ్గిచప్పి , Shingles , Herpes Zoster ) కలుగ జేస్తాయి.
మేఖలిక విసర్పిణి లక్షణములు :
మేఖలిక విసర్పిణి పొడచూపే ముందు శరీరములో నలత , జ్వరము , తలనొప్పి కలుగవచ్చు. కొద్ది దినములకు ముందు ప్రభావిత భాగములో తిమ్మిరి, మంట, సలుపు, పీకుట, నొప్పి కలుగ వచ్చును.
ఛాతి ప్రభావితమైనపుడు ఛాతినొప్పి , ఉదరభాగము ప్రభావితమయితే కడుపునొప్పి కలుగవచ్చును.
ఈ బాధ కలిగిన రెండు మూడు దినములు లేక కొద్ది వారముల పిదప ప్రభావిత ప్రాంతములో
విస్ఫోటము ( rash ) కనిపిస్తుంది. ఈ విస్ఫోటము ఆరంభదశలో గులాబిరంగు లేక ఎఱుపు వర్ణములలో
దద్దుర్లు వలె కనిపిస్తుంది. ఈ విస్ఫోటము సర్వసాధారణముగా శరీరములో ఒక ప్రక్క ప్రభావిత నాడి పాలిత చర్మవిభాగమునకు ( Dermatome ) పరిమితమై ఉంటుంది. ఈ విస్ఫోటము శరీరపు మధ్యరేఖను అతిక్రమించదు. శరీరపు వ్యాధినిరోధక శక్తి విశేషముగా క్షీణించిన వారిలో ఈ వ్యాధి తీవ్రమయి విశేషవ్యాప్తి చెందవచ్చును.
ఛాతి ప్రభావితమైనపుడు ఛాతినొప్పి , ఉదరభాగము ప్రభావితమయితే కడుపునొప్పి కలుగవచ్చును.
ఈ బాధ కలిగిన రెండు మూడు దినములు లేక కొద్ది వారముల పిదప ప్రభావిత ప్రాంతములో
విస్ఫోటము ( rash ) కనిపిస్తుంది. ఈ విస్ఫోటము ఆరంభదశలో గులాబిరంగు లేక ఎఱుపు వర్ణములలో
దద్దుర్లు వలె కనిపిస్తుంది. ఈ విస్ఫోటము సర్వసాధారణముగా శరీరములో ఒక ప్రక్క ప్రభావిత నాడి పాలిత చర్మవిభాగమునకు ( Dermatome ) పరిమితమై ఉంటుంది. ఈ విస్ఫోటము శరీరపు మధ్యరేఖను అతిక్రమించదు. శరీరపు వ్యాధినిరోధక శక్తి విశేషముగా క్షీణించిన వారిలో ఈ వ్యాధి తీవ్రమయి విశేషవ్యాప్తి చెందవచ్చును.
తొలుత దద్దుర్లుగా ఉండి తర్వాత నీటిపొక్కులు ఏర్పడి, ఆ పిమ్మట నల్లబడి , పెచ్చులు కట్టి, తర్వాత పెచ్చులు రాలిపోతాయి. అరుదుగా పుళ్ళు కలిగి , మచ్చలు కూడా కట్ట వచ్చును. రెండు , నాలుగు వారములలో విస్ఫోటము మానిపోతుంది. కొంతమందిలో నెలలు లేక కొద్ది సంవత్సరముల పాటు
నరాల సలుపు ( Post herpetic neuralgia ) బాధించవచ్చును.
నరాల సలుపు ( Post herpetic neuralgia ) బాధించవచ్చును.
ముఖములో మేఖలీ విసర్పిణి :
త్రిశాఖనాడి ( Trigeminal nerve ) లో నేత్రనాడి ( Opthalmic nerve ), హనువునాడి ( Maxillary nerve ), అధోహనువు నాడి ( Mandibular nerve ) అని మూడు శాఖలు ఉంటాయి. ఈ మూడు శాఖలలో నేత్రనాడి అగ్గిచప్పికి తఱచుగా లోనవుతుంది.
నేత్రప్రాంతములో మేఖలిక విసర్పిణి కలుగుతే నుదుటి ప్రాంతములోను, కనరెప్పలపైనా ఎఱ్ఱదనము, వాపు, విస్ఫోటము పొడచూపుతాయి . కంటి పైపొర తాపము వలన కండ్లకలక ( Conjunctivitis ) ; స్వచ్ఛపటల తాపము ( Keratitis ) , కృష్ణపటల తాపము ( Uveitis ), చక్షునాడి వాతములు ( Optic nerve palsies) వలన కంటిలో సలుపు , నీరు కారుట, నుదుటి ప్రాంతములో ఒకపక్క తలనొప్పి, దృష్టిలోపములు, అంధత్వము కూడా కలుగవచ్చును.
హనువునాడి( maxillary nerve ) ప్రభావితమైతే నోటిలో పైదవుడ, అంగుడు, పైదంతపు టిగుళ్ళలో చిన్న పొక్కులు, పుళ్ళు , పైదవుడ చర్మముపై విస్ఫోటము పొడచూపుతాయి.
అధోహనువు నాడి ( mandibular nerve ) ప్రభావితమైతే నోటిలో క్రింది దవుడ, నాలుక, క్రింది దవుడ యిగుళ్ళలో పొక్కులు , పుళ్ళు కలుగుతాయి. క్రింది దవుడ చర్మముపై విస్ఫోటము పొడచూపవచ్చును.
నోటిలో అగ్గిచప్పి వలన పొక్కులు పుళ్ళు ఏర్పడితే అవి ఒక ప్రక్కనే ఉండుట వలన వ్యాధిని వైద్యులు పసిగడుతారు. నోటిలో మేఖలిక విసర్పిణి కలుగుతే నాడులతో బాటు రక్తనాళములు తాపప్రభావమునకు లోనయితే దంతపు వ్యాధులు, యిగుళ్ళవ్యాధులు , దంతనష్టము, దౌడ యెముకలలో నిర్జీవత
( osteonecrosis ) , ఎముకల విచ్ఛిన్నము సంభవించవచ్చును.
( osteonecrosis ) , ఎముకల విచ్ఛిన్నము సంభవించవచ్చును.
వ్యాధినిర్ణయము ;
విస్ఫోటము దేహములో ఒక ప్రక్కకు ఒక నాడీపాలిత చర్మభాగమునకు ( Dermatome ) ఒక పట్టీ వలె పరిమితమయి మేఖలిక విస్ఫోటమును సూచిస్తాయి. ఈ వ్యాధిలో సలుపు , మంట , నొప్పి ఎక్కువగా ఉండి దురద పాలు తక్కువయి అగ్గిచప్పిని సూచిస్తాయి. పొక్కుల రసితో డి.ఎన్.ఎ గుణకార చర్య
( Polymerase Chain Reaction ) తో విషజీవాంశములను కనుగొనవచ్చును. రసిని గాజుపలకపై నెరపి Tzanck వర్ణపు పరీక్ష తో వ్యాధి ధృవీకరణ చేయవచ్చును. రక్తపరీక్షలలో VZV కి IgM ప్రతిరక్షకములను కనుగొని వ్యాధిని నిర్ణయించవచ్చును.
( Polymerase Chain Reaction ) తో విషజీవాంశములను కనుగొనవచ్చును. రసిని గాజుపలకపై నెరపి Tzanck వర్ణపు పరీక్ష తో వ్యాధి ధృవీకరణ చేయవచ్చును. రక్తపరీక్షలలో VZV కి IgM ప్రతిరక్షకములను కనుగొని వ్యాధిని నిర్ణయించవచ్చును.
చికిత్స :
విస్ఫోటమునకు జింక్ ఆక్సైడు పూతలు కొంత ఉపశమనము కలిగిస్తాయి. నొప్పికి ఎసిటెమైనోఫెన్ , పారసిటమాల్ లు వాడవచ్చును. కొందఱికి కొడీన్ , హైడ్రోకొడీన్ , నల్లమందు ( Opium ) వంటి మత్తునిచ్చే నొప్పిమందు లవసరము పడవచ్చును. లైడొకేన్ వంటి మందులతో తాత్కాలికముగా స్పర్శను, వ్యధను ఆయా ప్రాంతములలో అరికట్టవచ్చును.
విషజీవాంశ ప్రత్యౌషధములు ( Antiviral medicines ) :
VZV పై పనిచేసే ఎసైక్లొవీర్ ( Acyclovir) ,వాలసైక్లొవీర్ ( Valacyclovir ), ఫామ్ సైక్లొవీర్ ( famciclovir ) లలో ఏ మందైనా వ్యాధి లక్షణములు పొడచూపిన 48- 72 గంటలలో మొదలుపెడితే వ్యాధి తీవ్రతను, వ్యాధి కాలపరిమితిని తగ్గించగలుగుతాము. ఎసైక్లొవీర్ దినమునకు ఐదు పర్యాయములు వాడాలి. వాల సైక్లొవీర్, ఫామ్ సైక్లొవీర్ లను దినమునకు మూడు పర్యాయములు వాడాలి. వ్యాధి తీవ్రత హెచ్చుగా నున్నవారిలోను , యితర సమస్యలు కలిగినపుడు సిరల ద్వారా వాడుటకు ఎసైక్లొవీర్ లభ్యము.
అగ్గిచప్పి తరువాత కలిగే నాడీవ్యథకు ( Post herpetic neuralgia ) గాబాపెంటిన్ ( Gabapentin ) ,
ప్రీ గాబలిన్ ( Pregabalin ) లను , నొప్పి మందులను వాడవచ్చు.
ప్రీ గాబలిన్ ( Pregabalin ) లను , నొప్పి మందులను వాడవచ్చు.
వ్యాధినివారణ : అగ్గిచప్పికి టీకాలు లభ్యము. ఇవి వ్యాధిని చాలా శాతపు మందిలో నివారిస్తాయి. టీకాలు తీసుకొన్న వారిలో వ్యాధి పొడచూపినా వ్యాధి తీవ్రత పరిమితముగా ఉంటుంది.
( ఉపయుక్తమనుకుంటే యథేచ్ఛగా పంచుకొనండి )
