క్రొవ్వులు ; కొలెష్ట్రాలు

డాక్టరు. గన్నవరపు నరసింహమూర్తి

పాతదినాలలో తరచు వినేవారము కాదు గాని యీ తరములో చాలామంది అధిక కొలెష్ట్రాలు ( Cholesterol ) గురించి వినే ఉంటారు. గుండెపోటులు ( Heart attacks ), మస్థిష్క విఘాతములు ( Cerebro vascular accidents ) దూర రక్తప్రసరణ లోపాలకు ( Peripheral vascular diseases ) , ధమనీకాఠిన్యము ( Atherosclerosis ) కారణమని వైద్యశాస్త్రజ్ఞులు గ్రహించిన తరువాత , ధమనులు బిరుసెక్కడానికి క్రింది హేతువులను పరిశీలనల వలన , గణాంకముల వలన వైద్యులు గ్రహించారు.

1). రక్తపు పోటు ( Hypertension)

2) మధుమేహవ్యాధి ( Diabetes mellitus )

3) పొగత్రాగడము

4) అధిక కొలెష్ట్రాలు ( Hypercholesterolemia )

5) ఊబకాయము ( Obesity)

6) వ్యాయామలోపము

7) వంశానుగతము

8). వృద్ధాప్యముల

వలన ధమనులు బిరుసెక్కడము , సన్నబడడము, సంకీర్ణమొందుటలు జరిగి దుష్ఫలితాలు కలుగవచ్చును.

ధమనీ కాఠిన్యము ( Atherosclerosis ) :

వయస్సుతో బాటు పైన పేర్కొన్న కారణాల వలన ధమనుల లోపొర ( Intima ) క్రింద కొలెష్ట్రాలు , కొవ్వులు క్రమేణ పేరుకొంటాయి. రక్తములో ఉన్న కొవ్వులను భక్షణ కణములు ( macrophages ) మింగి ధమనుల లోపొర క్రింద చేరుకుంటాయి. కొవ్వులు, కొలెష్టరాలను మింగిన భక్షక కణాలు
ఫేనకణాలుగా ( Foam cells ) మారుతాయి. ఈ కణాలు విచ్ఛిన్నమయినపుడు ఆ కొవ్వులు బయటకు రావడము వాటిని మరల కబళించడానికి మరికొన్ని తెల్లకణాలు, భక్షక కణాలు చేరడము , ఆ ప్రాంతములో తాప ప్రక్రియ ( Inflammation) కలగడము జరుగుతాయి. కాల్షియం కూడా క్రమేణ చేరి ఫలకలు ( Plaques) ఏర్పడుతాయి. ఈ విధముగా ధమనులు బిరుసెక్కి నాళాల లోపలి పరిమాణము కుచించుకు పోతుంది. ఈ ఫలకములు పగుళ్ళు పెట్టినపుడు అచ్చట రక్తము గడ్డకడితే రక్తప్రసరణకు అంతరాయము కలుగుతుంది. హృదయ రక్తనాళాలలో ఈ ప్రక్రియ కలుగుతే గుండెపోటులు, మస్తిష్క నాళాలలో యీ ప్రమాదము జరిగినపుడు మస్తిష్కవిఘాతాలు ( Cerebro vascular accidents ). కలుగుతాయి.

ఈ ధమనీకాఠిన్యతను అదుపులో పెట్టాలంటే ఆ కారణాలను అదుపులో పెట్టాలి కదా ! రక్తపుపోటును అదుపులో ఉంచడము, మధుమేహవ్యాధిని నియంత్రించడము, ధూమపానము మాని వేయడము, తగినంత వ్యాయామమును చేయడము, శరీరభారమును అదుపులో ఉంచడము అవసరము. రక్తములో ఉన్న కొలెష్ట్రాలు, ట్రైగ్లిసరైడులు ( Triglycerides) అనే కొవ్వులు ఎక్కువగా ఉంటే వాటిని తగ్గించే ప్రయత్నాలను చెయ్యాలి

కొలెష్ట్రాలు ( Cholesterol) ;

ఇది ఒక రకమైన కొవ్వు. పైత్యరసము( Bile ) లోను, పిత్తాశయము( Gallbladder) లో ఏర్పడే రాళ్ళలోను ఉన్న దీనిని తొలుత కనుగొన్న తరువాత కొలెష్ట్రాలు వివరాలను శాస్త్రజ్ఞులు తెలుసుకున్నారు . వృక్షములలో కొలెష్ట్రాలు చాలా చాలా అరుదు. కాని జంతుజాతులలో కాలేయము ( Liver )లో విరివిగాను, అన్ని కణాలలోను కొలెష్ట్రాలు ఉత్పత్తి జరుగుతుంటుంది. వృక్షజాతి కణాలకు కణకుడ్యాలు ( Cell Walls ) ఉన్నట్లు జంతుకణాలకు స్థిరమైన గోడ లుండవు. జంతుకణాలకు పైపొరలే ( Cell membranes ) ఉండడము వలన కణాల ఆకారము మారుటకు, చలనానికి , కావలసిన సారళ్యత, మృదుత్వము చేకూరుతుంది. జంతుకణముల పైపొరలు, కొలెష్ట్రాలు, ఫాస్ఫోలైపిడులు
( Phospholipids) , ఎపోప్రోటీనులు ( apoproteins) తో నిర్మితమవుతాయి. పైత్యరస ఉత్పత్తికి, ఎడ్రినల్ వినాళగ్రంధుల స్రావకాల ఉత్పత్తికి, స్త్రీ, పుంస్త్వ హార్మోనుల ( Estrogen and Testosterone ) ఉత్పత్తికి, కొలెష్ట్రాలు అవసరమే. కొంత కొలెష్ట్రాలు ఆహారము వలన సమకూడినా, కాలేయములోను, వివిధ కణములలోను ఉత్పత్తి జరిగి కొలెష్ట్రాలు రక్తములోనికి ప్రవేశిస్తుంది. పైత్యరసము ద్వారా కొంత కొలెష్ట్రాలు ప్రేవులలోనికి చేరినా, అందులో చాలా భాగము చిన్నప్రేవులద్వారా గ్రహించబడి తిరిగి కాలేయమునకు చేరుతుంది. రక్తములో కొలెష్ట్రా లెక్కువయితే అది ధమనీకాఠిన్యతకు దారితీస్తుంది.

ట్రైగ్లిసరైడులు ( Triglycerides ) ;

గ్లిసరాలు ( Glycerol) తో వసామ్లములు ( Fatty acids ) సంయోగము చెందుట వలన ట్రైగ్లిసరైడు లనే క్రొవ్వు పదార్థా లేర్పడుతాయి. మనము తినే కొవ్వుపదార్థాలలో యివి ఉంటాయి. శరీరములో కూడా ఉత్పత్తి అవుతాయి. శరీరమునకు శక్తి చేకూర్చడానికి ఇవి ఉపయోగపడుతాయి. అవసరానికి మించిన కొవ్వులు శరీరావయావలలోను, కొవ్వుపొరలలోను నిలువ ఉంటాయి. రక్తములో ట్రైగ్లిసరైడుల ప్రమాణము పెరుగుతే ధమనుల బిరుసుతనానికి, అవి తోడ్పడుతాయి.

లైపోప్రోటీనులు ( Lipoproteins ) :

కొవ్వుపదార్థములు నీటిలో కరుగవు. వాటికి జలవికర్షణ ( Hydrophobia ) ఉండుటచే రక్తములో ఎపోప్రోటీనులనే ( Apoproteins ) వాహక మాంసకృత్తులతో కలిసి అవయవాలకు కణజాలానికి కొనిపోబడుతాయి. ఆ మాంసకృత్తులు, కొవ్వుల సంయోగములను లైపోప్రోటీను లంటారు.
ఈ లైపోప్రోటీను నలుసులులో కొలెష్ట్రాలు, ట్రైగ్లిసరైడులు, యితర కొవ్వులు లోపల నిక్షేపమయి
ఉంటే, వాటిని ఆవరించి ఒక ఫాస్ఫోలైపిడు, కొలెష్త్రాలపొర ఎపోప్రోటీనులతో ఉంటుంది. ఈ ఫాస్ఫోలైపిడులకు జలాపేక్షక ( Hydrophilic ) ధృవములు వెలుపలి వైపును, జలవికర్షణ ( Hydrophobic) ధృవాలంతరముగాను ఉంటాయి. అందువలన లైపోప్రోటీనులు రక్తముతో కలిసి అవయావలకు చేరబడ గలుగుతాయి.

ఈ లైపోప్రోటీనులను సాంద్రత బట్టి ఐదు తరగతులుగా విభజిస్తారు.

1) ఖైలోమైక్రానులు, ( Chylomicrons ) వీనిలో 90 శాతము ట్రైగ్లిసరైడులు, కొలెష్ట్రాలు 3 శాతము ఉంటాయి )

2) అల్పతమ సాంద్ర లైపోప్రోటీనులు ( Very low density lipoproteins) : వీనిలో ట్రైగ్లిసరైడులు 55 % కొలెష్ట్రాలు 20 శాతము ఉంటాయి.

3) అల్పతర సాంద్ర లైపోప్రోటీనులు. ( Intermediate density lipoproteins): వీటిలో ట్రైగ్లిసరైడులు30% కొలెష్ట్రాలు 35 % ఉంటాయి.

4) అల్పసాంద్ర లైపోప్రోటీనులు ( Low density lipoproteins): వీటిలో ట్రైగ్లిసరైడులు 10 శాతము కొలెష్ట్రాలు 50 శాతముంటాయి.

5) అధిక సాంద్ర లైపోప్రోటీనులు ( High density lipoproteins) . వీటిలో ట్రైగ్లిసరైడులు 5 శాతము కొలెస్ట్రాలు 20 % ఉంటాయి.

ఇవి కాక Lp(a) అనే మరి ఒక లైపోప్రోటీనును కూడా వర్ణించారు. ఇది అల్పసాంద్ర ,అధికసంద్ర లైపోప్రోటీనుల మధ్య యిముడుతుంది

కాలేయములోను, అవయవాలలోను, కణజాలములోను లైపేసు ( Lipase ) అనే ఎంజైము వలన గ్లిసరాలు ( Glycerol), వసామ్లములు ( fatty acids ) తొలగించబడి అల్పతమ సాంద్ర లైపోప్రోటీనులు ( VLDLs ) అల్పసాంద్ర లైపోప్రోటీనులుగా ( LDL s ) మారుతాయి.

అల్పసాంద్ర లైపోప్రోటీనుల వలన ధమనీకాఠిన్యత కలుగుతుంది కాబట్టి వీటిని చెడు కొలెష్ట్రాలుగా పరిగణిస్తారు.

అధికసాంద్ర లైపోప్రోటీను లేశములు కణజాలము నుంచి క్రొవ్వులను తొలగించి కాలేయమునకు చేరుస్తాయి. ఇవి ధమనీకాఠిన్యత నివారించుటకు సహాయపడుతాయి కావున వీటిని మంచి కొలెష్ట్రాలుగా పరిగణిస్తారు.

పన్నెండు గంటల ఉపవాసానంతరము చేసిన రక్తపరీక్షలతో వివిధ లైపోప్రోటీనుల పరిమాణ విలువలు తెలుసుకోవచ్చును.

జన్యువులు, భోజన విధానాలు, వ్యాయామము, సారాయి వినియోగము, ధూమపానము యితర ఔషధులు ఈ పరిమాణ విలువలపై ప్రభావమును చూపిస్తాయి.

ధమనీ కాఠిన్యత కలిగించే యితర ప్రమాదహేతువుల ననుసరించి అల్పసాంద్ర లైపోప్రోటీనులు, టైగ్లిసరైడులు ఏ పరిమాణములలో ఉంటే ప్రమాదకరమో నిర్ణయించి వాటిని తగ్గించే ప్రక్రియలను, మందులను వాడుకోవాలి

గుండెపోటులకు గురియైన వారిలో 90 శాతము మందిలో అల్పసాంద్ర లైపోప్రోటీనులో ( LDL ), Lp(a)వో, ట్రైగ్లిసరైడులోఎక్కువవడమో , లేక అధికసాంద్ర లైపోప్రోటీనులు తక్కువవడమో కనిపిస్తుంది. ఈ వస వ్యాధులు ( Dyslipidemias ) పిన్నవయస్సులోనే రక్తనాళ వ్యాధులను కలుగజేస్తాయి. అందువలన రక్తపరీక్షలతో వీటిని కనిపెట్టి చికిత్సకు పూనుకొనాలి.

ఇరువది సంవత్సరాల వయస్సు తరువాత తొలిసారి రక్తపరీక్షలు జరుపాలని , ఎట్టి లోపాలు లేకపోతే ఆ తరువాత ప్రతి ఐదు సంవత్సరాల కొకసారి కొవ్వుపదార్థాల ఉపవాస రక్తపరీక్షలు చేయాలని హృదయ వైద్య నిపుణులు సూచన లిస్తారు.
కొవ్వులు, కొలెష్ట్రాలు ఎక్కువయితే జీవనశైలి మార్పులు, ఔషధాలు అవసరము.

జీవనశైలి మార్పులు:
ఆహారములో కొవ్వుపదార్థాలను తగ్గించడము, సంపూర్ణ వసామ్లములు ( Saturated fatty acids ) గల తైలములు తగ్గించి అసంపూర్ణ వసామ్లములు ( Unsaturated fatty acids ) గల తైలముల వాడుక పెంచుట, ఎక్కువ బరువుంటే బరువు తగ్గుట, తగినంతగా వ్యాయామము చేయుట, పొగత్రాగుట మానుట, సారాయి వాడుకను తగ్గించుట, రక్తపుపోటు మధుమేహవ్యాధులను అదుపులో పెట్టుట చాలా అవసరము.

హృద్ధమన వ్యాధి చరిత్ర ఉండి, పెక్కు ప్రమాద హేతువులుంటే అల్పసాంద్ర లైపోప్రోటీనుల ( LDL ) పరిమితి 70 మి .గ్రా / డె .లీ కంటె తక్కువకు తేవాలి.

రెండుకి మించి ప్రమాద హేతువులున్న వారిలో అల్పసాంద్ర లైపోప్రోటీనులను 100 మి.గ్రా. / డె.లీ కంటె తక్కువకు తీసుకు రావాలి.

ప్రమాదహేతువులు లేని వారిలో అల్పసాంద్ర లైపోప్రోటీనుల పరిమితి 160 మి.గ్రా. / డె.లీ కంటె తక్కువకు దించాలి.

ఈ పరిమితుల కంటె ఎక్కువగా చెడు కొలెష్ట్రా లుంటే మందులు అవసరము.

చెడు కొలెష్ట్రాలుని తగ్గించే మందులు ;

స్టాటినులుగా ప్రాచుర్యములో నున్న 3- హైడ్రాక్సీ, 3- మెథైల్ గ్లుటరిల్ కోఎంజైం -ఎ రిడక్టేజ్ ఎంజైం అవరోధకములను ( HMG-CoA reductase (3-hydroxy-3-methyl-glutaryl-coenzyme A reductase inhibitors ) విరివిగా యిప్పుడు వైద్యులు వాడుతారు. ఇవి ప్రమాదకర హృద్రోగముల సంఖ్యలను బాగా తగ్గించడము వైద్యులు గమనించారు. పెక్కు సంవత్సరాలు వైద్య వృత్తిలో ఉన్న నేను యీ స్టాటినుల సత్ఫలితాలకు ప్రత్యక్ష సాక్షిని. నా వద్ద వైద్యము చేయించుకొనే రోగులలో సత్ఫలితాలను నిత్యము చూస్తున్నాను. ప్రావస్టాటిన్, సింవాస్టాటిన్, అటోర్వస్టాటిన్, రొసువాస్టాటిన్, లోవాస్టాటిన్ లు ఉదాహరణలు.

కండరాల నొప్పులు, కండరాల నీరసము, కీళ్ళనొప్పులు వంటి విపరీతపరిణామాలు వీటి వలన కలుగ వచ్చును. కండర కణ ఛేదనము ( Rhabdomyolysis ) జరిగి క్రియాటనిన్ కైనెజ్ ( creatinine kinase ) విలువలు పెరుగ వచ్చును. ఈ పరిణామాలు కలుగుతే ఆ మందుల నాపాలి. మరి ఒక స్టాటిన్ ని తక్కువ మొతాదులో ప్రయత్నించ వచ్చును.
ఈ స్టాటిన్ లను వాడేటప్పుడు కాలేయపు ఎంజైములను ( Liver enzymes ) రెండు మూడు నెలల కొకసారి ఒక ఆరు మాసములు ఆపై ప్రతి ఆరుమాసములకు పరీక్ష చేయాలని సూచిస్తారు. ఆవి రెండు మూడు రెట్లు పెరుగుతే స్టాటిన్లను మానవలసిన అవసరము కలుగ వచ్చును. ఈ స్టాటినుల వలన తీవ్ర కాలేయ వ్యాధులు చాలా , చాలా అరుదు. గుండెవ్యాధులు అరికట్టబడి ఆయుస్సు పెరిగే అవకాశమే చాలా ఎక్కువ .
స్టాటినులు cytochrome - P 450 ఎంజైముల ద్వారా ఛేదింపబడి విసర్జింపబడుతాయి కనుక
P 450 ఎంజైముల ద్వారా విసర్జింపబడే ఔషధాలను వాడవలసి వచ్చేటప్పుడు స్టాటిన్లను తాత్కాలికముగా ఆపాలి. ఎరిత్రోమైసిన్ సంబంధ ఔషధులు, జెమ్ ఫైబ్రొజిల్, కీటోకొనజాల్, ఇట్రాకొనజాల్, మందులు కొన్ని ఉదాహరణలు.

పైత్యరసామ్లములను వేఱ్పరచు మందులు ( Bile acid sequestrant resins ); కొలిస్టరమిన్, కొలిస్టిపొల్ వంటి మందులు పైత్యరసామ్లములతో కూడి, ఆంత్రములద్వారా కొలెష్ట్రాల్ మరల గ్రహించబడకుండా చూస్తాయి.

నయాసిన్ , ఎజెటిమైబ్ మందులు కూడా కొలెస్ట్రాల్ తగ్గించుట కుపయోగ బడుతాయి.

హైపర్ ట్రైగ్లిసిరిడీమియా ( Hypertriglyceridemia ) ; రక్తములో ట్రైగ్లిసెరైడులు 200 మి.గ్రాములు మించితే చికిత్స అవసరము. బరువు తగ్గుట, వ్యాయామము, సారాయి వినియోగమును మానుట, మితాహారము, మధుమేహవ్యాధిని అరికట్టుట, వంటి జీవనశైలి మార్పులు ట్రైగ్లిసెరైడులను తగ్గించుటకు తోడ్పడుతాయి.

నయాసిన్, ఫిబ్రేటులు, జెంఫైబ్రొజిల్ , ఒమెగా -3 ,వసామ్లములు , జీవనశైలి మార్పులతో తగ్గని ట్రైగ్లిసెరైడులను తగ్గించడానికి వాడుతారు.

( ఉపయుక్త మనుకుంటే నిరభ్యంతరంగా పంచుకొండి, ప్రతులు తీసుకొండి )