పచ్చకామెరలు (Jaundice )

డా. గన్నవరపు నరసింహమూర్తి.

పచ్చకామెర్లు , కామెర్లు ( Jaundice) అనే మాట చాలా మంది వినే ఉంటారు. ఒంటికి పచ్చరంగు రావడాన్ని పచ్చకామెర్లు కలగడమంటారు. ఈ పసుపురంగు కామెర్లున్నవారి కళ్ళ తెల్లగుడ్డు ( శ్వేతపటలము ) పై బాగా కనిపిస్తుంది. ఈ పసుపువర్ణమునకు కారణము రోగుల రక్తములో బిలిరుబిన్ ( Bilirubin) అనే వర్ణకము ( Pigment ) పెరిగి చర్మము , కంటి తెల్లగుడ్డుపైన చేరడము వలన ఆ వర్ణము కలుగుతుంది. రక్తములో ఏ ఏ కారణాల వలన బిలిరుబిన్ పెరుగుతుందో చర్చించే ముందు ఆ బిలిరుబిన్ ఎలా వస్తుందో వివరిస్తాను.

రక్తములో ఎఱ్ఱకణాలవలన రక్తమునకు ఎఱ్ఱరంగు కలుగుతుంది. ఎఱ్ఱ రక్తకణాలు ప్రాణవాయువును ( Oxygen) ఊపిరితిత్తుల నుంచి గ్రహించి శరీరములో వివిధ కణజాలమునకు చేర్చి వివిధావయవాల కణజాలమునుంచి బొగ్గుపులుసువాయువుని ( Carbon dioxide) గైకొని ఊపిరితిత్తులకు విసర్జనకై చేర్చుటకు తోడ్పడుతాయి. ఎఱ్ఱరక్తకణాలలో హీమోగ్లోబిన్ అనే వర్ణక ద్రవ్యము ( Pigment ) ఉంటుంది. ఈ వర్ణకము వాయు సంవాహనమునకు తోడ్పడుతుంది.

హీమ్ ( Heme ) అనే రసాయినక ద్రవ్యము గ్లోబిన్ అనే మాంసకృత్తితో సంయోగము చెందుట వలన హీమోగ్లోబిన్ ఏర్పడుతుంది. హీమ్ లో పార్ఫిరిన్ అనే రసాయినక పదార్థము , ఇనుప
అయనము ( Ion ) కలిసి ఉంటాయి. ఇనుప అయన ప్రభావముతో హీమోగ్లోబిన్ ప్రాణవాయువు, బొగ్గుపులుసువాయువు, యితర వాయువులను సంధించుకొని ఆ వాయువులకు వాహకముగా పనిచేస్తుంది. ఎఱ్ఱ రక్తకణాలు శరీరములో ఎముకల మజ్జలో ( Bone marrow ) ఉత్పత్తి అవుతాయి. రక్త ప్రవాహములో సుమారు మూడునెలల కాలము మని , వృద్ధకణములు ప్లీహము ( Spleen) లోను కాలేయము ( Liver ) లోను భక్షక కణములచే ( Phagocytes) విచ్ఛేదనము నొందుతాయి. విచ్ఛేదించబడిన ఎఱ్ఱ రక్తకణముల నుంచి విడుదలయే హీమోగ్లోబిన్ హీమ్ గాను , గ్లోబిన్ గాను ఛేదింపబడుతుంది.

హీమ్ లో ఉన్న ఇనుము అయము తొలగించబడి శరీరములో నిక్షేపమయి మరల ఉపయోగపడుతుంది. ఇనుము పోగా మిగిలిన పార్ఫిరిన్ చక్ర ఛేదనము వలన బిలిరుబిన్ ఏర్పడుతుంది. ఈ విధముగా ఏర్పడిన బిలిరుబిన్ బంగారు పసిడి ఛాయలో ఉంటుంది.
ఈ బిలిరుబిన్ కాలేయపు కణములలో గ్లూకొరోనికామ్లముతో ( Glucoronic acid ) సంయోగించబడి కాలేయము నుంచి పైత్యరసము( Bile ) ద్వారా పైత్యనాళములకు ( Bile ducts ), పిత్తాశయమునకు ఆపై చిన్నప్రేవులకు విసర్జింపబడుతుంది. పెద్దప్రేవులలో, సూక్షాంగజీవులు గ్లూకొరోనికామ్లమును తొలగించి బిలిరుబిన్ ని యూరోబిలినోజన్ ( Urobilinogen )గా మారుస్తాయి. యూరోబిలినోజెన్ కొంత రక్తములోనికి గ్రహించబడి ఆక్సీకరణమై యూరోబిలిన్ ( Urobilin ) గా మార్పుచెంది మూత్రముద్వారా విసర్జితమవుతుంది. యూరోబిలిన్ వలన మూత్రమునకు ఎండుగడ్డి రంగు కలుగుతుంది. యూరోబిలినోజెన్ లో చాలాభాగము స్టెర్కోబిలిన్ Stercobilin ) గా మార్చబడుతుంది. స్టెర్కోబిలిన్ మలమునకు గోధుమరంగు కలిగిస్తుంది.

గ్లూకరానికామ్లముతో కాలేయకణములలో సంయోగమైన బిలిరుబిన్ ( Conjugated Bilirubin )ని
పత్యక్ష బిలిరుబిన్ ( Direct Bilirubin) గా వ్యవహరిస్తారు. సంయోగముకాని బిలిరుబిన్ పరోక్ష బిలిరుబిన్ (Indirect Bilirubin). పరోక్ష బిలిరుబిన్ కి జలద్రావణీయత ( Water solubility) ఉండదు.అది పైత్యరసములోనికి రాదు. ప్రేవులకు చేరదు. సంయోగ బిలిరుబిన్ కి జలద్రావణీయత ఉండుటచే ప్రేవులకు పిత్తరసము ద్వారా చేరుతుంది. రక్తములో బిలిరుబిన్ 2 మి.గ్రా / డె.లీ పైన పెరుగుతే పచ్చ కామెరలు పొడచూపుతుంది.

పచ్చకామెర్లకు కారణాలు.

రక్తకణవిచ్ఛేదనపు / కాలేయపూర్వపు కామెరలు ( Hemolytic /Prehepatic jaundice) :

ఎఱ్ఱ రక్తకణాలు సుమారు 90 దినాల ఆయువు కలిగి ఉంటాయి. అవి త్వరితముగా అధిక ప్రమాణములో విచ్ఛేదనమయితే వాని నుంచి అధిక మోతాదులలో హీమోగ్లోబిన్ > హీమ్ > బిలిరుబిన్ విడుదల అవుతాయి. అధికప్రమాణములో విడుదల అయే బిలిరుబిన్ ను కాలేయము త్వరితముగా గ్లూకరానికామ్లముతో సంయోగపఱచ జాలకపోవుటచే రక్తములో అసంయోగపు బిలిరుబిన్ ( Indirect bilirubin) ప్రమాణము 2 మి.గ్రా. కంటె ఎక్కువైతే పసరికలు పొడచూపుతాయి.
జన్యుపరముగా వచ్చే రక్తకణ విరూప వ్యాధులు ( లవిత్రకణ వ్యాధి ( Sickle cell anemia ) , వంశపారంపర్య గోళకార కణవ్యాధి ( Hereditary Spherocytosis )
అసాధారణపు హీమోగ్లోబినుల ( Hemoglobinopathies ) వలన రక్తకణముల ఆయువు తగ్గి అవి త్వరితముగా విచ్ఛేదించబడవచ్చును.

శరీర రక్షణవ్యవస్థ ( Immunological system) కు స్వ ( Self ) , పర ( External ) విచక్షణాలోపము కలుగుతే స్వయంప్రహరణ వ్యాధులు ( Autoimmune diseases) కలిగి రక్తకణ విచ్ఛేదనము విశేషముగా జరుగవచ్చు. అందువలన రక్తక్షీణత (Autoimmune hemolytic Anemia ) కామెరలు కూడా కలుగుతాయి. అసంయోగపు బిలిరుబిన్ రక్తములో పెరిగినా దానికి జలద్రావణీయత ( నీటిలో కరుగుట ) లేకపోవుటచే మూత్రములో బిలిరుబిన్ ఉండదు. కాని కాలేయపు ప్రక్రియ వలన ప్రేవులకు సంయోగపు బిలిరుబిన్ ఎక్కువగా చేరి యూరోబిలినోజెన్ ఎక్కువగా ఉత్పత్తి అయి మూత్రములో విశేషముగా యూరోబిలినోజెన్ ఉంటుంది.

కాలేయపు కామెరలు ( Hepatic / Hepatocellular jaundice ) :

కాలేయపు కణాలలో బిలిరుబిన్ గ్లూకొరోనికామ్లముతో సంయోగమయి ( Conjugate) జలద్రావణీయత పొంది పైత్యరసములో ( Bile ) స్రవించబడి పైత్యనాళముల ( Bile ducts) ద్వారా చిన్న ప్రేవుల మొదటిభాగమైన డుయోడినమునకు ( Duodenum) చేరుతుంది. కాలేయపు వ్యాధులున్న వారిలో బిలిరుబిన్ గ్లూకొరోనికామ్లముల సంయోగమునకు , సంయోగమైన బిలిరుబిన్ యొక్క స్రావమునకు,అంతరాయము కలుగుట వలన , రక్తములో బిలిరుబిన్ ప్రమాణాలు పెరుగుతాయి. వైరస్ ల వలన , సూక్షాంగజీవులు వలన , పరాన్నభుక్తులు వలన వచ్చే కాలేయపు వాపులు, సారాయి, విషపదార్థములు, కొన్ని ఔషధములు వలన కలిగే కాలేయపు వ్యాధులు, సిర్రోసిస్, కాలేయపు కర్కటవ్రణములు పచ్చకామెర్లు కలిగిస్తాయి.

అవరోధపు కామెరలు : కాలేయానంతరపు కామెరలు ( Obstructive jaundice : Post hepatic Jaundice ):

కాలేయములో గ్లూకొరోనికామ్లముతో సంయోగమయిన బిలిరుబిన్ పైత్యరసములో స్రవించబడి పైత్యనాళముల ద్వారా డుయోడినమునకు చేరుతుంది. పైత్యప్రవాహానికి అవరోధము కలిగితే
సంయోగపు బిలిరుబిన్ ( Conjugated bilirubin) తిరోగమనమయి రక్తములో ప్రసరించబడుతుంది. చర్మము, శ్వేతపటలములలో చేరి కామెరలు కలిగిస్తుంది. మూత్రములో విసర్జింపబడి మూత్రమునకు పచ్చరంగు కలిగిస్తుంది. చెమటలో స్రవించబడి దుస్తులకు పచ్చరంగు చేకూరుస్తుంది. మూత్రములో యూరోబిలినోజెన్ ఉండదు. ప్రేవులుకి బిలిరుబిన్ చేరకపోవుటచే మలము సుద్దరంగులో ఉంటుంది. పైత్యనాళపు శిలలు( Biliary stones ), పైత్యనాళములలో పెరుగుదలలు ( Growths ) , క్లోమములోని కర్కటవ్రణములు ( Pancreatic cancers) యితర నాళబంధనములు, యీ అవరోధకపు పచ్చకామెర్లు కలుగచేస్తాయి.

వైద్య పరీక్షలతో బాటు ,రక్త పరీక్షలు, శ్రవణాతీతశబ్దగ్రాహిణులు ( అల్ట్రాసౌండ్ ) కాట్ స్కానులు, ఎమ్. ఆర్. ఐ స్కానులు, హెపటైటిస్ పరీక్షలు, కణపరీక్షలు ( Biopsies),
అంతర్దర్శన పరీక్షలు ( Endoscopic examinations), రోగనిర్ణయానికి తోడ్పడుతాయి.

కాలేయపు వాపు ( Hepatitis) :

కాలేయపు వాపు వైరసులు వలన , సూక్షాంగజీవుల వలన ,పరాన్నభుక్తుల వలన , సారాయి వలన , కొన్ని ఔషధాల వలన, కలుగవచ్చును. కాలేయపు కణములు కొన్ని విచ్ఛిన్న మవుటచే రక్తములో కాలేయపు ఎంజైముల ( Liver enzymes ) పరిమాణములు పెరుగుతాయి. కామెరలు కూడా కలుగ వచ్చు.

అతి సూక్షాంగములు ( Viruses) వలన వచ్చే కాలేయపు వాపులు :

హెపటైటిస్ ఎ ( Hepatitis A ) వైరస్ కలుషిత జలము, ఆహారములు తీసుకొనుట వలన
( పురీష వదన మార్గము fecal-oral route ద్వారా ) శరీరములోనికి ప్రవేశిస్తుంది. ఈ వ్యాధి సోకిన వారు వ్యాధి లక్షణాలు కనిపించుటకు కొద్ది వారముల ముందుగాను, వ్యాధి కలిగిన కొద్దివారములు తరువాత కూడా వైరస్ ని మలములో విసర్జిస్తారు. అట్టి మలములతో కలుషితమైన నీరు, ఆహారములను గ్రహించుట వలన వ్యాధి సోకుతుంది. పచ్చకామెర్లు ప్రధాన లక్షణము. కొంత మందిలో ఏ లక్షణాలు పొడచూపవు. ఈ వ్యాధి 99 శాతము మందిలో ఒకటి, రెండుమాసములలో సంపూర్ణముగా దానికదే నయమవుతుంది. వీరికి ఏ మందులు అవసరముండవు. చక్కని ఆహారము సమకూర్చి శుష్కించకుండా చూస్తే చాలు. ఒక శాతపు మందిలో ప్రమాదకరపు కాలేయవైఫల్యము
( Fulminant hepatic failure) కలుగవచ్చును. అట్టివారికి కాలేయ దానము అవసరము పడవచ్చు . దీనిని అరికట్టుటకు టీకాలు లభ్యము. అందఱికీ ఆ టీకాలు వెయ్యాలి.

హెపటైటిస్ బి ( Hepatitis B )ఈ వైరస్ ఆంత్రేతర మార్గముల ( Parenteral routes ) ద్వారా శరీరములోనికి ప్రవేశిస్తుంది. వ్యాధిగ్రస్తపు రక్తగ్రహణము ( Blood transfusions) వలన, వైరసుతో ఉన్న సూదులను వాడుట వలన, వ్యాధిగ్రస్తులతో సంభోగము వలన, ఈ వ్యాధి కలుగుతుంది.ఈ వ్యాధిగ్రస్తులలో 95 నుంచి 99 శాతము మందికి వ్యాధి దానంతటదే రెండు నుంచి నాలుగు మాసములలో తగ్గిపోతుంది. ఆలంబన చికిత్స ( Supportive treatment ) , సరియైన ఆహారము, ద్రవములు అందేటట్లు చూడడము, సారాయి , కాలేయానికి ఘాతము కలిగించే ఔషధములు వినియోగించకపోవడము అవసరము. తీవ్రముగా వ్యాధి ఉంటే వైరస్ ప్రతికూల మందులను వాడాలి. ఆరు మాసముల పైన వ్యాధి తగ్గకపోతే దానిని దీర్ఘకాలిక వ్యాధిగా ( Chronic Hepatitis ) పరిగణించాలి. హెపటైటిస్ బి దీర్ఘకాలిక వ్యాధిగా 2-5 శాతము మందిలో పరిణామము చెందుతుంది. వీరికి వైరస్ ప్రతికూల ఔషధములను వాడుతారు. దీర్ఘకాలిక కాలేయపు వాపు కలిగిన వారికి కాలేయపు సిర్రోసిస్ , కాన్సరులు రావచ్చు.

ఈ వ్యాధి రాకుండా టీకాలున్నాయి. అందఱికీ ఆ టీకాలవసరము. వ్యాధిగ్రస్తులైన తల్లులకు పుట్టిన పిల్లలకు పుట్టిన 12 గంటలలో టీకాతో బాటు ఇమ్యునో గ్లాబ్యులిన్ ని కూడా వ్యాధి నివారణకై యివ్వాలి.

హెపటైటిస్ సి ( Hepatitis C ) :

హెపటైటిస్ సి వైరస్ వ్యాధిగ్రస్తమైన రక్తము , రక్తాంశములు, శరీర ద్రవములు - రక్త గ్రహణము ద్వారా గాని సూదులద్వారా గాని సంభోగము వలన గాని , శరీరములోనికి ప్రవేశించి కాలేయపు వ్యాధిని, కలిగిస్తుంది. కాలేయపు కణముల నుంచి కాలేయపు ఎంజైములు విడుదల అయి రక్తములో వాటి పరిమాణము పెరుగుతాయి. హెపటైటిస్ సి వలన కాలేయపు వ్యాధి కలిగిన వారందఱిలో వ్యాధి లక్షణాలు కనిపించవు. కామెరలు కూడా కలుగక పోవచ్చును. వైరస్ ప్రతిరక్షకాలను
( Antibodies) రక్తపరీక్షలో కనుక్కోవడము వలన వ్యాధి నిర్ణయము చేయవచ్చు. వైరస్ ని కూడా రక్తపరీక్షలతో కనుక్కోవచ్చును. వైరస్ రక్తములో పొడచూపిన వారికి మందులతో నయము చేసే అవకాశాలు ఎక్కువే. దీర్ఘకాలిక వ్యాధి సిర్రోసిస్, కాలేయకర్కటవ్రణములకు ( Liver Cancers) దారి తీయవచ్చును. హెపటైటిస్ సి కి టీకాలు లభ్యములో లేవు. వ్యాధిగ్రస్తులను మందులతో నయము చెయ్యడము వలన , వారి సంఖ్యను తగ్గించవచ్చు. రక్తదానము చేసే వారికి హెపటైటిస్ బి, సి, వ్యాధులు లేవని నిర్ధారించుట వలన , సురక్షిత రక్తము, రక్తాంశములనే వాడుటవలన , సూదులతో మాదకద్రవ్యాల వినియోగము నరికట్టుట వలన , సురక్షితమైన సూదులు, క్షురికలను వాడుట వలన , సురక్షిత సంభోగము వలన హెపటైటిస్ బి, సి వ్యాధులను నివారించ వచ్చును.

హెపటైటిస్ డి Hepatitis D ని కలిగించే నలుసులు వైరస్ ల కంటె చిన్నవి. హెపటైటిస్ బి ఉన్నవారికే ఈ వ్యాధి కూడా కలుగుతుంది. రక్తము , రక్తాంశములు శారీరక ద్రవముల ద్వారా ఈ నలుసులు శరీరములోనికి ప్రవేశిస్తాయి. చాలా మందిలో ఈ వ్యాధి దానంతటదే తగ్గిపోతుంది. దీనికి టీకాలు లభ్యములో లేవు.

హెపటైటిస్ ఇ ( Hepatitis E ) .

ఆసియాఖండములో ఈ వ్యాధి ఉన్నది. ఢిల్లీ, కాశ్మీరు , మయినమారులలో ఈ వ్యాధి అలలుగా కొన్ని పర్యాయములు పెచ్చుమీరింది. ఈ వైరస్ కలుషితాహార పానీయముల ద్వారా శరీరములోనికి చేరుతుంది. దీర్ఘకాలిక వ్యాధికి దారి తీయక పోయినా, గర్భిణీ స్త్రీలలో ఈ వ్యాధి తీవ్రమయి 20 శాతము మందిలో మృత్యువునకు దారితీస్తుంది. చైనా లో ఈ వ్యాధికి టీకా లభ్యము. పందులలో ఈ వ్యాధి ప్రబలముగా ఉండుట వలన హెచ్చు ఉష్ణోగ్రతలలో ఉడికించని పందిమాంసపు వినియోగము వలన ఈ వ్యాధి రావచ్చును.

సూక్షాంగజీవులు, పరాన్నభుక్తులు ( మలేరియా, అమీబా, ట్రిపనోజోమా, లీష్మానియా , ఎఖినోకోకస్ గ్రాన్యులోసస్ , కాలేయపు క్రిమి ఫాషియోలా హెపాటికా లు ) కాలేయవ్యాధులు కలిగిస్తాయి.

కలుషితాహార పానీయాల వలన కాలేయపు వ్యాధులే గాక అనేక వ్యాధులు వ్యాప్తి చెందుతాయి కాబట్టి ప్రజలందఱికీ పాశ్చాత్యదేశపు మరుగుదొడ్లను సమకూర్చి మలములను కలుషరహితము చెయ్యాలి. అందఱికీ సురక్షిత జలము లభ్యమయినట్లు చూడాలి. ఇది అన్ని ప్రభుత్వాల, అన్ని నాగరిక సమాజాల బాధ్యత.

( ఉపయుక్తమనుకుంటే నిరభ్యంతరముగా పంచుకొనండి )